Αυτοκτονία
Μια απόπειρα… πρόληψης
Ξεχωριστά ανθρώπινη συμπεριφορά, εμφανίζεται σε όλες τις κοινωνίες και εποχες, από τους αρχαίους ακόμη χρόνους. Τη συναντάμε στη μυθολογία και στις βιβλικές ιστορίες σαν ανεκδοτικές περιγραφές αλλά και στα κοινωνιολογικά, φυλοσοφικά και ψυχολογικά συγγράμματα, σαν εμπεριστατωμένες πραγματείες και έρευνες.Υμνήθηκε και δοξάστηκε από ποιητές και πεζογράφους αλλά αποδοκιμάστηκε και αφορίστηκε από κυρίαρχες κοσμικές και εκκλησιαστικές εξουσίες. Μέχρι και σχετικά πρόσφατα, οι απόπειρες αυτοκτονίας εθεωρούντο παράνομες πράξεις τιμωρητέες από το νόμο!
Οι στατιστικές είναι μάλλον ανεπαρκείς. Ντροπή και φόβος κοινωνικού εξοστρακισμού οδηγούν σε απόκρυψη του γεγονότος και ελαχιστοποίηση των αριθμών. Παρ ΄όλα αυτά, οι ρυθμοί αυτοχειρίασης έχουν αυξηθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες , με πιο πιο θεαματική την άνοδό τους σε άτομα ηλικίας από 15 εώς 24 ετών !!!
Από τις ηρωικές επιδρομές καμικάζι του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και τις ιαπωνικές τελετουργικές hara-kiri (που σημαίνει κόψιμο της κοιλιάς), μέχρι τις τυχαίες υπερδόσεις ναρκωτικών στα αθηναϊκά σοκάκια, μεσολαβεί ένας τεράστιος αριθμός αυτοκτονιών με περίπλοκα αίτια. Προεξάρχον, στα τελευταία , η βαριά μελαγχολία. Μαζί με ορισμένες περιπτώσεις σχιζοφρένειας και αλκοολικής ψύχωσης, αποτελεί την κατ’εξοχήν αιτία θανάτου από αυτοχειρίαση.
Ενάντια στη λαϊκή αντίληψη (που θεωρεί την αυτοκτονία απρόσμενη και ξαφνική) , η πλειονότητα των ατόμων που σκοπεύουν να τερματίσουν τη ζωή τους, στέλνει προειδοποιητικά μηνύματα.
Αλλοτε συγκεκαλυμμένα και κρυπτογραφικά και άλλοτε πάλι σαφή και ξεκάθαρα: οικογενειακό ιστορικό αυτοκτονίας, προηγούμενες απόπειρες, σοβαρές – σχεδόν- καταστροφικές προσωπικές και επαγγελματικές κρίσεις, βαθιά και μη αναστρέψιμη απελπισία και αισιοδοξία ή ακόμη και αναφορές σε θάνατο και λύτρωση, είναι μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Σε άλλες περιπτώσεις , αλλαγές της συμπεριφοράς ή ξαφνικές αποφάσεις, είναι εύγλωτες από μόνες τους: επισκέψεις σε νεκροταφεία ή γραφεία τελετών ή ακόμη συμβολαιογραφικές αλλαγές κυριότητας και διαθηκών, συνήθως περνούν απαρατήρητες ή ανάξιολογητες.
Σπάνια ο μέλλων αυτόχειρας αναζητά ανακούφιση στη γεύση της ελπίδας.Εχει ήδη φθάσει στο σημείο που σιχαίνεται ακόμη και το άκουσμά της. Και ακόμη πιο σπάνια, διασχιζει το κατώφλι ενός ιατρείου. Αποφυγές που φέρνουν συγγενείς και φίλους μπρος στο δίλημμα του ¨τι μέλει γενέσθαι¨. Και που συγχρόνως, ανοίγουν κερκόπορτες μελλοντικών ενόχων και δυσβάσταχτων τύψεων, αν κάτι συμβεί.
Οπως η βαριά μελαγχολία, έτσι και οι αυτοκτονικές προθέσεις και συμπεριφορές, αποτελούν περιπτώσεις επειγόντων ψυχιατρικών περιστατικών.
Η κινητοποίηση των ενδιαφερομένων είναι μάλλον δύσκολη και δίβουλη. Αφήνοντας έτσι, στις περισσότερες των περιπτώσεων, τη μερίδα του λέοντος της πρωτοβουλίας στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον.
Διεθνείς έρευνες έχουν καταξιώσει την έγκαιρη ψυχιατρική παρέμβαση στη δραματική ελάττωση του δείκτη αυτοκτονίας σε θεραπευόμενα άτομα. Η μόνη ίσως εξαίρεση είναι τα άτομα με χρόνιες ανίατες αρρώστιες, των οποίων η ποίοτητα ζωής πάσχει ανεπανόρθωτα . Πολυσυζητημένο, γι΄αυτές τις περιπτώσεις , το ζήτημα ευθανασίας, της υποβοηθούμενης , δηλαδή, αυτοκτονίας. Με απαντήσεις που, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, διχάζουν παρά ενώνουν την κοινή γνώμη.